10/12/2011 | А. Ш.

Eylül 30-da Saide Hamum Bodaninskaya 99 yaşını toldırdı.
Saide Hanumnı babası Ali Bjdaninski, anası Anife.
Sebep olarak 1917 senesinin milli demokratik inkilapinin yolbaşçısı Ali Bodaninski hakkında malümat bereyim.
Zühal Yüksel yazganına binaen (1905-1917 Dönemi Kırım Türk Edebiyatı. Ankara 1992), Ali Bodanski (1865-1920) 1884'te tahsilini tamamladıktan sonra Gaspıralı ile Tercüman'da çalışır. Bir sene sonda Or'a gidip Armansk şehrinde Tatar Halk Mektebinde öğretmenlik yapan Bodanski, Çar Hükümeti tarafından Bahçesaray'a sürülünce yeniden Tercüman'da çalışmaya başlar, ileriyi görebilen gazeteci, sanatçı, edebiyatçı gençlerle "Yenilik Araştırıcıları Çemberi'ni kurar. Süleyman Bayburtlu, Bekir Murtazayev, Mehmetşah Akçurin, Yahya Bıçakçı gibi gençlere geniş bilgisi ve ataklığı sayesinde lider olur. İsmail Bey gençliginde büyük eğitimci Abdurefi Bodaninskinin ögrençesi olgan, endi ise Abdurefi Hocanın oglu Ali Bodaninski büyük eğitimci Gasprinskinin en yakın ve itibarlı yardımcısı olmuş.
1905 yılında başlangan mücadelerde en cesur arkadaşları Ali etrafında toplana. 40 yaşında olgan Ali Hoca silahlı harekette iştirak ete (nefreti büyük!). Arşivde bulungan jandarma ihbarına binaen, 1905 senesi ekim ayında Ali Bodaninski ve arkadaşı Selim Memet rus silahlı gericilernin gösterisine bomba atıp saklanalar (ГААРК. — Ф. П-150. — Оп. 1. — Д. 157. — Л. 46).
1917 senesi 27 şubat (yeni usul 12 mart) Qırımga Petrogradtan silahlı isyan haberi keldi. Şu künü akşam Ali Bodaninski teşebbüsiyle Müsülman inkilap Komitesi teşkil ola (Asan Sabri Ayvazov. İstoriya natsionalnogo dvijeniya v Krımu. "Vostoçnıy svet", № 3. 2005.). Üç hafta içinde Qırımda seçimler yapıla ve 25 martta (eski usul) 2000 adamdan ibaret Bütün Qırım Musulman Kongresi toplantıya çağırıldı. Kongrede Ali Bodaninski genç taraftarları yardımı ile müftü olarak Noman Çelebicihannı seçilmesini becerdi. Noman çok yıllar devamında Ali Hoca teserinde olmuş, Noman Aqmescit rüştiyesinde okugan zaman Ali ağasın evinde yaşamış. Noman şahsında Ali Hoca liderlikke yaracak genç tatarnı farketken. Ve kenede Vakif Komisyonu reisligine Cafer Seyahmed seçile, çünkü Cafer bundan evvel vakifler hakkında makale yazmış olgan edi.
Daha bügüngece bazı bilgisiz adamlar «Birinci Bütün Qırım Müsülman Kongresi 1917 senesi 25 martta Çelebicihan ve Cafer Seydahmet tarafından toplantıya çağırıldı» dep yazalar. Olmaycak şey! O zaman Çelebicihan Odesada ordu hastanesinde yata, Cafer ise Basarabyada İsmail kasabasında Rus ordusunda. Cafer Seydahmet yaza ki seçim haberi onlara beklenilmegen bir şey olgan (Cafer Seydahmet Kırımer. «Bazı hatıralar». Emel. İstambul: 1993).
Haberni alıp Noman ve Cafer bir kaç kün keçirip Aqmescitke kelip yeteler. Şu künü Kongrede tuzülgen komisyon Merkezi İcra Komitesini teşkil ete. Komite reisi Çelebicihan, serkatibi Ali Bodaninski.
Sonra Ali Bodaninski Kurultaydada serkatip ola. Ali Hoca o zaman 52 yaşında. Bayraknı daima genç milletçilerni eline tuttura.
Bügün 99 yaşını toldurgan Saide Ali-qızına keleyik. Babası 1920 senesini kasım ayında öldürülgenden son 8 yaşında Saide emcesi Hüseyin Bodaninski yanında kala ve 19 yaşınace evi Hansaray ola. Sanat Mektebini (Uner Sanaı) bitirerek Saide Moskovaga tekstil sanatçısı olarak yollanıla. 1932 senesini yazında Eşref Şemi-zademen evleneler ve Qırımga kaytalar.
1978 sene mart 11-de Eşref Şemi-zade Moskovada oğlun evinde vefat etti. Saide Hanum «Eşrefnı süyrep alıp ketsemde Qırımğa alıp keterim» dedi. Ogulları Aydın ve Vildan vaziyetni halkara cemiyetlerge ve Moskovadağı disidentlerge ve çet el gazetecilerge anlatıp şair Eşref Şemi-zadeni Qırımğa alıp bardılar ve bir kaç tatar yaşağan koyde vatan toprağına berdiler. Makamlar ne kadar karşılık yapmasalarda genede o zamanda Qırımda olgan vatandaşlardan 5 bin kadar adam cenazege yetip keldiler.

Bügün 99 yaşında olgan Saide Bodaninskaya Moskovada oğlu Aydınnı yanında yaşay. Torunları Abdurrahman ve Kamile bar.